Fiołek wonny | uprawa, pielęgnacja i zastosowanie
Fiołek wonny (Viola odorata) to jedna z najbardziej urokliwych i pachnących bylin wiosennych. Jego delikatne fioletowe kwiaty zdobią ogród już od marca, a przyjemny zapach przyciąga nie tylko ludzi, ale także pszczoły i motyle. Uprawa fiołka wonnego nie należy do trudnych, rośliny te często rozsiewają się same w różnych miejscach. Od lat widzę jak w mojej okolicy pojawiają się tam, gdzie jeszcze rok temu nie było po nich śladu. Z tego powodu chciałabym Ci dziś pokazać, jak łatwe w uprawie są właśnie fiołki wonne.
Spis treści:
- Czym jest fiołek wonny?
1.1. Charakterystyka rośliny
1.2. Wymagania stanowiskowe fiołka wonnego - Sadzenie fiołka wonnego – kiedy i jak?
2.1. Pielęgnacja fiołka wonnego
2.2. Rozmnażanie fiołka wonnego - Zastosowanie fiołka wonnego
3.1. Fiołek wonny w ogrodzie
3.2. Fiołek wonny w kuchni
3.3. Fiołek wonny w kosmetyce
Czym jest fiołek wonny?
Fiołek wonny to niska bylina należąca do rodziny fiołkowatych (Violaceae). Występuje naturalnie w Europie, Azji i Afryce Północnej, a w Polsce rośnie dziko w lasach liściastych, zaroślach i parkach. Dorasta do 10–15 cm wysokości i rozrasta się za pomocą rozłogów, tworząc efektowne, pachnące kobierce. Jeżeli znajdziesz się w pobliżu miejsca, gdzie fiołki kwitną masowo, zrozumiesz, dlaczego w nazwie tej rośliny znajduje się „wonny”. Kwiaty fiołka wonnego wydzielają tak intensywny zapach, że czasem miewa się go dość. Na szczęście przy mniejszej ilości zapach ten jest bardzo przyjemny, gdy wiosną unosi się z wiatrem.
Charakterystyka rośliny
Intensywnie fioletowe kwiaty kontrastują z ciemnozielonymi liśćmi. Pięknie prezentują się zwłaszcza wtedy, gdy rosną w grupie, sprawiają wówczas wrażenie magicznego dywanu pokrywającego dno liściastego lasu.
Kwiaty: najczęściej fioletowe, rzadziej białe lub różowe, silnie pachnące
Liście: sercowate, zielone, ząbkowane na brzegach
Okres kwitnienia: marzec–maj, czasem powtarza kwitnienie jesienią
Zastosowanie: roślina ozdobna, surowiec zielarski i kosmetyczny
Wymagania stanowiskowe fiołka wonnego
Choć fiołek wonny jest rośliną dość odporną i łatwą w uprawie, najlepiej rośnie w odpowiednich warunkach, które przypominają mu jego naturalne środowisko – wilgotne, próchniczne lasy. Wystarczy, że masz w ogrodzie miejsce pod gęstymi koronami drzew owocowych, między tulipanami lub od północnej strony domu. W takich warunkach fiołek wonny pięknie rozrasta się sam.
Stanowisko: najlepsze będzie stanowisko półcieniste lub cieniste, osłonięte przed silnym wiatrem. W pełnym słońcu fiołek wonny może mieć krótszy okres kwitnienia i szybciej więdnąć.
Gleba: fiołek preferuje gleby żyzne, próchniczne, wilgotne, ale przepuszczalne. Odczyn gleby powinien być lekko kwaśny do obojętnego (pH 6–7). Nie znosi gleb suchych i piaszczystych, dlatego w takim przypadku warto dodać kompostu lub torfu.
Sadzenie fiołka wonnego – kiedy i jak?
Fiołka wonnego można sadzić zarówno z nasion, jak i z gotowych sadzonek. Wybór metody zależy od naszej cierpliwości oraz dostępności materiału roślinnego.
Siew nasion: nasiona wysiewamy późnym latem lub jesienią – potrzebują one przejść okres chłodu (stratyfikacji). Siejemy je do doniczek lub na rozsadniku, lekko przysypując ziemią, a kiełkowanie trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy.
Sadzenie sadzonek: sadzonki można sadzić od wczesnej wiosny do jesieni. Należy zachować odstęp 20–30 cm między roślinami – fiołek szybko się rozrasta. Po posadzeniu warto rośliny dobrze podlać i ściółkować.
Pielęgnacja fiołka wonnego
Fiołek wonny to roślina, która nie wymaga skomplikowanej pielęgnacji. Warto jednak zapewnić mu odpowiednie warunki do zdrowego wzrostu i obfitego kwitnienia.
Podlewanie: roślina wymaga regularnego podlewania, szczególnie w czasie suszy i w okresie wzrostu. Nie należy jednak jej zalewać – stagnująca woda może prowadzić do gnicia korzeni.
Nawożenie: na glebach uboższych warto zastosować nawóz organiczny (kompost, obornik) raz na wiosnę. Można też użyć nawozów mineralnych o przedłużonym działaniu, przeznaczonych dla roślin kwitnących.
Przycinka: fiołka wonnego nie trzeba regularnie przycinać, ale warto usuwać przekwitłe kwiaty, by zachęcić roślinę do dalszego kwitnienia.
Zimowanie: roślina jest w pełni mrozoodporna w naszym klimacie. Na zimę nie trzeba jej okrywać, ale warto pozostawić warstwę ściółki z liści.
Rozmnażanie fiołka wonnego
Fiołek wonny można rozmnażać na kilka sposobów:
Przez podział kęp: to najłatwiejsza i najszybsza metoda. Wiosną lub po kwitnieniu kępy dzieli się na mniejsze fragmenty i sadzi w nowym miejscu.
Przez rozłogi: roślina sama się rozrasta i tworzy rozłogi. Można je oddzielić i przesadzić.
Przez nasiona: tak wcześniej wspomniałam – siew nasion wymaga cierpliwości i stratyfikacji.
Zastosowanie fiołka wonnego
Fiołek wonny w ogrodzie
Fiołek wonny doskonale sprawdza się jako roślina okrywowa, zwłaszcza pod drzewami i krzewami. Można go sadzić w grupach, na rabatach, obrzeżach ścieżek, a także w pojemnikach na balkonie czy tarasie.
Fiołek wonny w kuchni
Kwiaty fiołka są jadalne! Można z nich przygotować:
- kandyzowane ozdoby do ciast,
- aromatyzowane syropy i lemoniady,
- fiołkowy cukier,
- napar z płatków.
Fiołek wonny w kosmetyce
Fiołek wonny ma właściwości przeciwzapalne, wykrztuśne i nawilżające. Wykorzystuje się go w produkcji
- naturalnych kremów,
- toników,
- syropów na kaszel.
Ciekawostki o fiołku wonnym
W starożytnej Grecji fiołek był symbolem miłości i płodności – używano go w eliksirach miłosnych. W średniowieczu jego kwiaty dodawano do perfum i pachnideł dla arystokracji. Jego kwiaty zawierają jonony, związki zapachowe, które chwilowo blokują receptory węchowe – dlatego po chwili przestajemy czuć jego zapach, choć nadal pachnie.
Fiołek wonny to nie tylko urocza roślina ozdobna, ale także wartościowy składnik kuchni i kosmetyki naturalnej. Dzięki łatwej uprawie i niewielkim wymaganiom może być doskonałym wyborem zarówno dla początkujących, jak i doświadczonych ogrodników. Warto znaleźć dla niego miejsce w ogrodzie – nie tylko ze względu na piękny wygląd, ale i cudowny zapach, który wita nas każdej wiosny.